Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΥΠΑΡΞΗ
“Σήμερον ἀρχήν λαμβάνει δευτέρας ὑπάρξεως ὑπό τοῦ δόντος αὐτῇ την ἀρχήν τῆς προτέρας ὑπάρξεως” (Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ‘Ἐγκώμιον Γ’ εἰς την Κοίμησιν”)
“Σήμερα ἡ Παναγιά ἀρχίζει τη δεύτερη ὕπαρξή της, πού τῆς χάρισε Ἐκεῖνος πού τῆς ἔδωσε και την προηγούμενη ὕπαρξη” (μτφρ. Δημήτρης Σταθόπουλος, ἀπό το βιβλίο Ἀγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἡ Θεοτόκος, ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας)
Για τους πολλούς των ανθρώπων ο θάνατος είναι ένα τέρμα, και συνήθως δυστυχία. Ιδίως στους καιρούς μας, ο θάνατος είναι ο μηδενισμός της ύπαρξης, η επιστροφή της στο “μή ὄν”. Έχοντας απορρίψει την θρησκεία ως κατάλοιπο του παρελθόντος, έχοντας αντικαταστήσει την μεταθανάτια παρηγοριά που κάθε πίστη σε θεό προσφέρει με τη δύναμη του παρόντος, όπως κι αν αυτή εκφράζεται (εξουσία, ηδονή, δόξα, μετοχή στα αγαθά, κτητικότητα), έχοντας αφήσει στα θρησκευτικά πρότυπα την λαϊκή, φολκλορική τους διάσταση ως μνήμη, ο άνθρωπος έχει ξεχάσει να γιορτάζει την ελπίδα της δεύτερης ύπαρξης. Όχι μιας προσδοκίας μετενσάρκωσης, αλλά αυτής που περιμένει την ύπαρξη με την οποία ζούμε τον κόσμο, την ζωή, το χτες και το σήμερα, να έχει αύριο, να έχει αιωνιότητα. Η λογική μας το θεωρεί ακατανόητο. Πώς να ελπίσεις όταν ο Θεός για σένα είναι μια αφηρημένη δύναμη στην καλύτερη των περιπτώσεων, συνήθως ένας εκπληρωτής επιθυμιών, που καλείται να αποδεικνύει έμπρακτα, κατά το θέλημά μας, την ύπαρξή Του και που δεν χρειάζεται καμία μετοχή δική μας στην όποια αγάπη Του.
Σ’ αυτόν τον μηδενισμό των καιρών μας η Εκκλησία επιμένει να γιορτάζει, μέσα σε όλες τις γιορτές της, το Πάσχα του καλοκαιριού, την Κοίμηση της Θεοτόκου. Επιμένει να φέρνει ενώπιόν μας μία γυναίκα, απλή και ταπεινή, που κανείς στην Ιστορία του κόσμου δεν θα της έδινε σημασία, όπως και σε όλες τις απλές και ταπεινές γυναίκες, μόνο που αυτή αξιώθηκε να κυοφορήσει τον Θεό, να γίνει η μητέρα της Ζωής που δεν την καταλύει ο θάνατος, αλλά πορεύεται αναστημένη εις τους αιώνας, καθώς θεία και ανθρώπινη φύση έγιναν ένα στο πρόσωπο του Υιού και Θεού της. Και επιμένει να μας μιλά για το ξεκίνημα της δεύτερης ύπαρξης, μέσα από τον θάνατο. Και μας υπενθυμίζει μέσω αυτής την μεγάλη και μοναδική προσδοκία που έχουμε όλοι οι άνθρωποι: αυτή και της δικής μας αναστάσεως νεκρών.
Και λέει χαρακτηριστικά ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: “Πέθανε η Μάνα του Κυρίου μου, η πηγή της ζωής. Γιατί έπρεπε ό,τι από γη γίνηκε, σ’ αυτή τη γη να επιστρέψη για να μεταφερθή έτσι ψηλά στον ουρανό. Καταθέτοντας στη γη το σώμα της η Παναγιά μετάδωσε σ’ αυτή την άφθαρτη ζωή της. Και τώρα την ξαναπαίρνει πίσω. Όπως ακριβώς το χρυσάφι στο χωνευτήρι βγάζει τ’ άχρηστα υλικά, έτσι κι η Παναγιά έπρεπε στο χωνευτήρι του θανάτου να ξεντυθή τη γήινη και θαμπή ύλη της θνητότητας, για να υψώση από το μνήμα τη σάρκα της άφθαρτη και καθάρια, έτσι που να λάμπη από το φεγγοβόλημα της αφθαρσίας” (“Ἐγκώμιον τρίτον εἰς τήν Κοίμησιν”).
Ό,τι έχει αρχή, ότι είναι κτιστό, ό,τι προέρχεται από τη γη, θα επιστρέψει στη γη. Όμως, αφού επιστρέψει, θα μεταφερθεί στον ουρανό, στον Θεό, στην αιωνιότητα. Διότι παύει ο άνθρωπος να είναι ένα αντικείμενο, ένα νούμερο, ένας ανάμεσα στους μυριάδες που πέρασαν από τον κόσμο αυτό. Και γίνεται αυτός που ζει τον Θεό, ζει την αγάπη, ζει την πίστη, ζει την ελπίδα, ζει το μυστήριο της κοινωνίας με τον Θεό, αφού έχει δώσει όσο μπόρεσε, τον εαυτό του στον άλλο. Και η Παναγία δεν έδωσε μέρος του εαυτού της στον Θεό και στον άλλο, αλλά όλη της την ύπαρξη. Και έλαβε ως δωρεά να μην περιμένει την ανάσταση των νεκρών, αλλά να ανέλθει και το σώμα της, η σάρκα της άφθαρτη και καθάρια πλέον, λαμπερή στο φεγγοβόλημα της αφθαρσίας, χωρίς ανάγκη να φάει, να πιει, να κοιμηθεί, χωρίς φόβο θανάτου, διότι άπαξ τοις ανθρώποις απόκειται αποθανείν. Καταθέτει το σώμα της στη γη και την αγιάζει. Και παίρνει πίσω την ζωή, όπως θέλησε ο Υιός και Θεός της, πρώτη εκ των ανθρώπων, ξεντυμένη πλέον από τη γήινη και θαμπή ύλη της θνητότητας, με σώμα πνευματικό, όπως αυτό που θα λάβουμε όλοι κατά την Δευτέρα Παρουσία και την ανάσταση των νεκρών, αγία αγίων, για να μας δείχνει στον αιώνα την χαρά που έχει όποιος πιστεύει: ότι η δεν είναι μόνη η ψυχή που θα ζει την λάμψη της καθαρότητας και της αφθαρσίας, αλλά όλη η ύπαρξη, και το σώμα μας, ο όλος άνθρωπος.
Πώς να μη γιορτάζουμε λοιπόν, εις πείσμα των καιρών, όχι μόνο το ότι έχουμε μεσίτρια εν ουρανοίς, αλλά και διότι είναι φανερή ενώπιόν μας η εκπλήρωση και της δικής μας προσδοκίας. Ναι, δύσκολη η οδός του θανάτου. Αποχωρισμός στην ζωή, όπως την γνωρίζουμε. Και δεύτερη ύπαρξη, δεύτερη ζωή, αιώνια, άφθαρτη, με την χαρά της κοινωνίας με τον Χριστό, την Παναγία, τους αγίους. Χωρίς τέλος. Ζωή ατελεύτητος.
Τιμώντας την Παναγία, δείχνουμε ότι ανήκουμε την Εκκλησία της ανάστασης και της αγάπης. Στην Εκκλησία της αιωνιότητας. Στην Εκκλησία που η χάρις του Θεού που μας έφερε “ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι”, μας κρατά στο ατελεύτητο “εἶναι”. Πίστη, αγάπη, συνάνθρωπος, μετοχή στην θεία ευχαριστία που μας κάνει ένα με τον Θεό και τον πλησίον, που μας κάνει έμπειρους, καθώς δυνάμεθα, της χαράς της Παναγίας να κυοφορεί και να ζει τον Χριστό εντός τα. Και όλα τα άλλα ακολουθούν. Τα έθιμα. Η χαρά. Τα του κόσμου τούτου.
Χρόνια πολλά κι ευλογημένα!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δεκαπενταύγουστο 2023
