Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ
Μία από τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ορθοδοξία στους καιρούς μας είναι και η ανάγκη να οριοθετήσει στις καρδιές των πιστών την θέαση της έναντι της ψυχολογίας, έναντι των επιστημών ψυχικής υγείας γενικότερα. Η θέση αυτή, πέρα από το θεωρητικό επίπεδο, πέρα από τον όποιο διάλογο είναι απαραίτητος να γίνει και ήδη έχει ξεκινήσει, χρειάζεται να μεταφερθεί στο επίπεδο της καθημερινότητας στα πρόσωπα κυρίως των ιερέων που επηρεάζουν τους πιστούς, τους γονείς, αλλά και όποιον τα προβλήματά του δεν φαίνεται να λύνονται μόνο διά της πνευματικής οδού.
Οι πιστοί έχουμε μια αίσθηση ότι ο Θεός υπάρχει για να λύνει όλα μας τα προβλήματα. «Πάντα δυνατά τω πιστεύοντι», λέμε. Δεν έχουμε όμως διακρίνει ότι ο Θεός λύνει διά της πίστεως κυρίως τα προβλήματα προσανατολισμού στην ζωή μας, τα προβλήματα που έχουν να κάνουν με την πνευματική μας πορεία, με την σχέση μας με τον πλησίον, όταν Εκείνος κρίνει και όποτε Εκείνος κρίνει. Κάθε κατάσταση στην ζωή μας δεν έχει πάντοτε άμεση φανέρωση του θελήματος του Θεού. Κι αυτό διότι ο Θεός ξέρει τι είναι προς πνευματικό μας όφελος και τι όχι.
Ανάλογα συμβαίνει και με δοκιμασίες της υγείας μας. Δεν είναι μόνο ό,τι μας προκαλεί σωματικό πόνο. Είναι και η κατάσταση του νου και της ψυχής μας, η οποία συνδέεται με σωματικές ελλείψεις ή με αδυναμία διαχείρισης των ψυχικών μας δυνάμεων, με αποτέλεσμα να πάσχουμε. Καταστάσεις όπως η κατάθλιψη που προέρχεται από ψυχικά τραύματα, για τα οποία μπορεί και να μην είμαστε υπαίτιοι, αλλά να μην μπορούμε να βρούμε λύσεις, διότι στην ψυχή μας και στον νου μας γίνονται εμμονές, ενώ ο χαρακτήρας μας διαμορφώνεται και εξ αυτών, δεν μπορούν να λυθούν απαραίτητα μόνο διά της προσευχής και της εμπιστοσύνης στον Θεό. Και η επιστήμη άλλωστε δώρο του Θεού είναι. Αλλιώς ούτε και την ιατρική θα έπρεπε να την χρησιμοποιούμε, αλλά να παραμένουμε στην παθητικότητα του να αφήνουμε τον εαυτό μας μόνο στο έλεος του Θεού για κάθε μικρότερη ή μεγαλύτερη αρρώστια.
Αν κάτι μας δυσκολεύει στην πνευματική μας ζωή είναι να βρούμε το λεπτό, αλήθεια, όριο, ανάμεσα στο πού περιμένουμε και πού κινούμαστε κατά τα ανθρώπινα πλαίσια. Εδώ ο πιστός καλείται να συζητήσει με τον πνευματικό του και να δεχθεί συμβουλές προς τα πού θα κατευθυνθεί. Ο πνευματικός όμως, πέρα από τον φωτισμό της προσευχής που καλείται να έχει, αλλά και να κάνει για τον κάθε πιστό, χρειάζεται να έχει και την σχετική γνώση για τις δυνατότητες της επιστήμης και να μην θεωρεί την πίστη πανάκεια για ζητήματα που δεν έχουν να κάνουν μ’ αυτήν και μόνο.
Ο πνευματικός μπορεί να βοηθήσει τον πιστό στην οδό της συγχώρεσης. Στην οδό της υπομονής. Στην οδό της προσευχής. Να συνεχίσει δηλαδή την όποια εργασία μπορεί ένας καταρτισμένος ειδικός στην ψυχική υγεία να κάνει και να την τροφοδοτήσει με την δύναμη της πίστης. Η Ορθοδοξία σε έναν κόσμο ολοένα και πιο ψυχολογικοποιημένο, δεν χρειάζεται να λειτουργεί στην λογική των μαγικών συνταγών, αλλά ούτε και να κλείνει την πόρτα στον διάλογο. Όπως το πατερικό ήθος μας διδάσκει, ας πάρουμε ό,τι υγιές και χρήσιμο από την επιστήμη και ας το μπολιάσουμε με την δύναμη της πίστης. Δεν θα χάσουμε!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 4 Μαρτίου 2020
