«ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΙΣΟΤΗΤΑ, ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗ» – ΜΙΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΟΤΗΤΑΣ
«Δεῦτε πιστοί, σήμερον χορείαν ἐπικροτήσαντες εὐσεβῶς πανηγυρίσωμεν καί τῶν Ἁγίων Πάντων τήν ἔνδοξον καί σεβάσμιον μνήμην ἐνδόξως τιμήσωμεν λέγοντες. χαίρετε Ἀπόστολοι ἔνδοξοι, Προφῆται καί Μάρτυρες καί Ἱεράρχαι. Χαίρετε Ὁσίων ὁ δῆμος καί τῶν δικαίων. Χαίρετε τιμίων Γυναικῶν ὁ χορός. Καί Χριστόν ὑπέρ τοῦ κόσμου πρεσβεύσατε, νίκας τῷ βασιλεῖ κατά βαρβάρων δωρήσασθαι καί ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν το μέγα ἔλεος» (Δοξαστικό τῶν Ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τῶν Ἁγίων Πάντων σέ ἦχο πλάγιο τοῦ δευτέρου)
«Ελάτε πιστοί σήμερα, αφού χειροκροτήσουμε τον χορό όλων των Αγίων με ευσέβεια ας πανηγυρίσουμε και ας τιμήσουμε την ένδοξη και σεβάσμια μνήμη τους λέγοντας: χαίρετε Απόστολοι ένδοξοι, Προφήτες και Μάρτυρες και Ιεράρχες. Χαίρετε η κοινότητα των Οσίων και των δικαίων. Χαίρετε η ομάδα των τιμίων Γυναικών. Παρακαλούμε να πρεσβεύετε στον Χριστό, ώστε να δίνει νίκες στους άρχοντες του λαού εναντίον κάθε εχθρού και στις ψυχές μας το μέγα έλεος».
«Την παρούσα εορτή, μετά την κάθοδο του Παναγίου Πνεύματος, οι άγιοι Πατέρες όρισαν να επιτελούμε, δείχνοντάς μας ότι η παρουσία του Παναγίου Πνεύματος τέτοιες ευλογίες δώρησε στον κόσμο, αφού ενήργησε διά των Αποστόλων και αγίασε και έδωσε σοφία σε όσους από το ανθρώπινο γένος θέλησαν και θέλουν να ενταχθούν στο δέκατο τάγμα των αγγέλων, σε αντικατάσταση εκείνων, των δαιμόνων δηλαδή, που έπεσαν από την χάρη του Θεού. Και εντάχθηκαν στο τάγμα αυτό άλλοι με το μαρτύριο και το αίμα τους, άλλοι με την ενάρετη πολιτεία και την διαγωγή τους, πράττοντας όλοι όσα νικούνε την ανθρώπινη φύση. Δείχνουν έτσι ότι ακολουθούν τον Χριστό που ανέβασε την φύση μας στα δεξιά του Πατρός και ολοκλήρωσε έτσι το μυστήριο της θείας οικονομίας. Αυτοί που πριν ήταν μακριά, τώρα το Πανάγιο Πνεύμα τους οδηγεί στην ένωση και την φιλία με τον Θεό, καθιστώντας τον πρώην αγνώμονα άνθρωπο τέκνο του Θεού. Και έτσι εορτάζουμε όλους τους Αγίους, τους επωνύμους και ανωνύμους, τους γνωστούς και τους αγνώστους, ώστε να θυμόμαστε τον σκοπό της ζωής μας στην Εκκλησία. Στη Κωνσταντινούπολη ο Λέων ο σοφός έχτισε περικαλλή ναό για όλους τους Αγίους κοντά στον ναό των αγίων Αποστόλων, για να τιμήσει την σύζυγό του που είχε ευαρεστήσει τον Θεό. Αυτή όμως του ζήτησε εμφανισθείσα στον ύπνο του τρεις φορές να τιμήσει όλους τους Αγίους. Φαίνεται πως τότε καθιερώθηκε ως κλείσιμο της περιόδου του Τριωδίου και του Τριωδίου των Ρόδων, του Πεντηκοσταρίου, η εορτή πάντων των Αγίων , ώστε να ζούμε την αναφορά στον Θεό δι’ αυτών» (από το Συναξάριο του Όρθρου της εορτής των Αγίων Πάντων)
«Ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη» ήταν και είναι ένα από τα συνθήματα που άλλαξαν την ιστορία της ανθρωπότητας. Βγαλμένο μέσα από το όραμα του δυτικού ανθρώπου να πάρει την ζωή του στα χέρια του, χωρίς αναφορές σε Θεό και θρησκεία, με κριτήριο τα ανθρώπινα, «φυσικά» δικαιώματα και όραμά του την πρόοδο που θα συμπεριελάμβανε την ευτυχία στην ζωή αυτή και όχι την προσμονή μιας αναγνώρισης σε μιαν άλλη πραγματικότητα, το τρίπτυχο αυτό σημάδεψε και εξακολουθεί να σημαδεύει τον κόσμο, μολονότι στην μετανεωτερική πραγματικότητα το κλειδί είναι το άτομο καθαυτό, χωρίς να νοιάζεται αν υπάρχει πλέον σύνολο. Ελευθερία σήμερα σημαίνει να μπορώ να εκπληρώσω κάθε επιθυμία μου. Ισότητα σημαίνει να μην έχω ούτε εγώ ούτε οι άλλοι κανέναν περιορισμό εξαιτίας οικονομικών και κοινωνικών διαφοροποιήσεων, αλλά να μπορώ μέσα από τον καταναλωτικό και εικονικό κόσμο στον οποίο μετέχω να έχω την δημοσιότητα και την προσοχή που μπορώ να διεκδικήσω, κυρίως για το σώμα μου και την δημοφιλία μου. Το τι λέω και πρεσβεύω δεν έχει και πολλή σημασία, ιδίως σήμερα. Η αδελφοσύνη πάλι είναι μία ξεχασμένη εμπειρία. Μου απομένει το να είμαι μέλος μιας ποδοσφαιρικής ομάδας, μίας διαδικτυακής κοινότητας, μίας ομάδας φίλων κάποιου ή κάποιας και είναι αρκετό για να αισθάνομαι ότι ανήκω κάπου.
Στην ορθόδοξη παράδοση το τρίπτυχο αυτό βιώνεται στα πρόσωπα των Αγίων της πίστης μας εξ αρχής της παρουσίας της Εκκλησίας στον κόσμο, αμέσως μετά την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο.
Ο άγιος είναι ελεύθερος, όχι γιατί μπορεί να εκπληρώσει κάθε επιθυμία του, αλλά ακριβώς για το αντίθετο. Διότι επιλέγει να μην εκπληρώνει καμία επιθυμία του, όταν αυτή δεν είναι συνδεδεμένη με την αγάπη για τον Θεό και τν πλησίον του. Ενώ μπορεί, επιλέγει ελεύθερα από αγάπη να παραιτείται από τις επιθυμίες του, χάριν του Χριστού και του πλησίον. Μία είναι η επιθυμία που εκπληρώνει: το να αγαπά και να μοιράζεται την αλήθεια που ζει, τις γνώσεις που έχει, τα αισθήματα που νιώθει, την ύπαρξή του ολόκληρη με τους συνανθρώπους του, φωτισμένος και αγιασμένος από την χάρη του Πνεύματος.
Ο άγιος ζει την ισότητα, διότι η αγιότητα δεν είναι μια κλειστή λέσχη χαρισματικών ανθρώπων ή ξεχωριστών για την καταγωγή ή την οικονομική τους θέση ή για την μόρφωσή τους. Το αντίθετο. Άγιος μπορεί να είναι ο καθένας και η καθεμιά. Άνδρας, γυναίκα, παιδί, πλούσιος, φτωχός, μορφωμένος, απλοϊκός, στον κόσμο ή στην έρημο, όποιο επάγγελμα κι αν κάνει, όποια κι αν είναι η πορεία της ζωής του, το μόνο που χρειάζεται είναι η απόφαση να γίνει παιδί του Θεού, φίλος του Θεού και οικείος όλων, φορέας της αλήθειας, της υπέρβασης του εαυτού, της μετάνοιας, της χάριτος. Άγιοι γίνονται και οι περιθωριακοί, τα σκουπίδια της κοινωνίας. Γίνονται και οι ηττημένοι από το κακό, αρκεί να μην απελπισθούν, αρκεί να επιλέξουν την επιστροφή στην Εκκλησία, στον Θεό της αγάπης. Ένα «μνήσθητί μου, Κύριε» σώζει. Κι αυτή είναι η απόλυτη ισότητα, που κανένα ανθρώπινο σύστημα, κανένας ανθρώπινος νόμος δεν μπορεί να δώσει.
Ο άγιος ζει την αδελφοσύνη. Δεν είναι ένας καλός άνθρωπος που ζει για τον εαυτό του, ούτε καν για τον Θεό μόνο. Είναι ενεργό μέλος της Εκκλησίας, του σώματος του Χριστού, κοινωνεί σώμα και αίμα Χριστού από το κοινό ποτήριο, χαίρεται με την χαρά και λυπάται με την λύπη του άλλου, κυρίως όμως ζει μία συνεχή προσευχή για τον πλησίον, όποιος κι αν είναι αυτός, φίλος κι εχθρός, γνωστός και άγνωστος, χρήσιμος ή αχρείαστος. Κι έτσι ο άγιος ζει μία πορεία οικουμενική. Δεν υπολογίζει σύνορα, διαφορές, δεν αρκείται στους δικούς του, αλλά νοιάζεται και συμπάσχει με όλους και για όλους.
Όσοι ζούνε την Ορθοδοξία τους ως περιχαράκωση, ως φόβο, ως κλειστό σύστημα, ως άρνηση του διαλόγου και της κοινωνίας με τον άλλον, όσοι ζούνε την πίστη τους ως αυτάρκεια και ικανοποίηση που είναι από μόνοι τους σωσμένοι, δεν βλέπουν την οδό της αγιότητας. Το ίδιο και όσοι έχουν θέσει τον εαυτό τους εκτός Εκκλησίας, διότι έλκονται από ιδέες και οράματα χωρίς Θεό, αγνοούν ότι στην αυθεντικότητα της πίστης μας υπάρχουν όλα εκείνα που νοηματοδοτούν την πορεία του ανθρώπου. Ότι η Ορθοδοξία δεν αρνείται καμία πρόοδο, κανένα ανθρώπινο επίτευγμα, αφού κάθε τι είναι δώρο Θεού. Δεν το θεοποιεί, αλλά και δεν το περιφρονεί. Το ίδιο και όσοι έχουν υποταγεί στο μετανεωτερικό είδωλο του γκρεμίσματος κάθε συλλογικής και παραδοσιακής αξίας, ήθους και ζωής, για να είναι καλά με το εγώ τους. Η Εκκλησία είναι αγιότητα και ας περιμένει όλους, ακόμη και στο της τελευταίας στιγμής «Μνήσθητι».
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Κέρκυρα, 27 Ιουνίου 2021
Των Αγίων Πάντων
ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ
ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΞΕΧΑΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ;
