Αρχιμ. Βασιλείου (Γοντικάκη), «Αποτυπώματα»

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ 139- Αρχιμ. Βασιλείου (Γοντικάκη), «Αποτυπώματα», έκδοση Ιεράς Μονής Ιβήρων Αγίου Όρους

 Εκ νεότητος ο π. Βασίλειος Γοντικάκης, τότε ηγούμενος της Αγιορείτικης Μονής Σταυρονικήτα και κατόπιν των Ιβήρων, αποτελούσε για μας ένα πρόσωπο που με τον ανατρεπτικό λόγο του, το παράδειγμα, μια φωτεινή ασκητικότητα που αποπνέει χαρά αποτελούσε για μας έναν αναμορφωτή της εικόνας που είχαμε για την Εκκλησία. Δεν περιορίζεται η πνευματικότητα στην συμπεριφορά, στην ταύτιση με τα ανθρώπινα συστήματα, στην αίσθηση ότι ο χριστιανός υπάρχει για να είναι ένας καλός άνθρωπος. Ο π. Βασίλειος Γοντικάκης μετέδιδε το φως της ύπαρξης που, χωρίς να κάνει θόρυβο, μπορεί να διαλέγεται με τον κόσμο, τα ιδεολογικά ρεύματα, τις αναζητήσεις, ιδίως των νέων, μέσα από μια παιδεία που φέρει στα προσκήνιο τα τιμαλφή της παράδοσής μας: την αγάπη και την ταπείνωση,  την χάρη του Θεού που πηγάζει μέσα από τον άνθρωπο που δεν επιδιώκει το φαίνεσθαι αλλά τη σχέση με τον Θεό και τον συνάνθρωπο, το κοινοβιακό-κοινοτικό πνεύμα, το οποίο δεν κάνει τα χαρίσματα να περιθωριοποιούνται, αλλά τα αναδεικνύει μέσα από την διακονία και την προσφορά, την μη εκζήτηση της έπαρσης και της δόξας, αλλά και την μη άρνηση του να είναι τα πάντα του ανθρώπου Χριστός και εν πάσι. Κυρίως όμως ο π. Βασίλειος Γοντικάκης έδειχνε και δείχνει ακόμη τον δρόμο και τον τρόπο της θείας λειτουργίας, η οποία φωτίζει όχι μόνο αυτόν που κοινωνεί τον άρτο και τον οίνο της ευχαριστίας, αλλά και όλο το περιβάλλον, τον ναό, τις εικόνες, τις καρδιές, τη φύση, τη ζωή.

Ο π. Βασίλειος είναι πλέον προηγούμενος της Μονής των Ιβήρων. Έγραψε ένα βιβλίο που για τον ίδιο φαίνεται ότι είναι η πνευματική του αυτοβιογραφία, με τίτλο «Αποτυπώματα», και το οποίο εξέδωσε το μοναστήρι των Ιβήρων του Αγίου Όρους. Δεν κάνει κήρυγμα ο π. Βασίλειος, ούτε ηθικολογία. Δείχνει την ελευθερία της καρδιάς που αγαπά και μένει ταπεινή. Αυτή που ελαττώνεται για να φανερωθεί ο Χριστός. Δεν μιλά με όρους  πλειοψηφίας-μειοψηφίας, δικαιοσύνης και αδικίας, επιβολής της αλήθειας. Μιλά, όπως έζησε την αγιορείτικη εμπειρία. Μέσα από το κάλλος που διαλέγεται με τον κόσμο, για να σώσει τον κόσμο.

Ένα βιβλίο που είναι ο εαυτός του, αλλά που αγκαλιάζει όλους εμάς. «Όλοι εμείς είμαστε συμπαθείς και ασθενείς. Και οι εγκληματίες είναι θύματα άλλων εγκλημάτων. Όλοι έχουμε ανάγκη από τη στοργή των αγίων και όχι από την οργή των δικαίων. Να μην πληγώσης κανένα με τη διάθεση να τον διορθώσης. Αλλά να αναπαύσης όλους με τη μαρτυρία ότι υπάρχει Αυτός που είναι Αγάπη» (σ. 20) Και μέσα στις σελίδες του, φανερά και κρυφά ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος. Ο Ντοστογιέφσκι. Ο άνθρωπος που πιστεύει και παλεύει «στη μία αίτησι γενηθήτω το θέλημά Σου, για να φτάση τη θέωσι» (σ. 25), Και η περιγραφή της ζωής με τόση ομορφιά και απλότητα: « πέρασες τη νεότητα. Γνώρισες και αγάπησες την ορμή του ξεκινήματος και την αναζήτηση των αγνώστων. Ευχαριστείς τον Θεό για όλα. Φτάνεις στο τέλος, δύει ο ήλιος, ανατέλλει το  άδυτο. Τότε ήσουν νέος και ήθελες να ζήσης τη χάρι της εξερευνήσεως. Τώρα είσαι γέρος και βρίσκεις κάτι αγέραστο στη ζωή. Αυτός που από αγάπη μας χάρισε την ομορφιά που φεύγει. Μας ενεφύσησε πνεύμα ζωής που μένει»  (σ. 52).

Και παντού η εμπειρία της Αναστάσεως. Όχι ως προσδοκία του μέλλοντος αιώνος, αλλά ως βίωμα της παρούσης ζωής. Και αυτό το αναστάσιμο ήθος σε κάνει να βλέπεις κάθε πρόσωπο, κάθε στιγμή της ζωής σε μιαν άλλη προοπτική: «Δημιουργείς εκ του μη όντος νέους κόσμους, όταν έχης εμπιστοσύνη σ’ Αυτόν που σε έφερε στη ζωή, εκεί που δεν υπήρχες. Και πλουτίζει τον άνθρωπο με τη δική Του πνοή, για να φτάση τον άφθαστο. Μεγάλοι είναι οι ανύπαρκτοι. Και το καταλαβαίνουν όλοι στη δύσκολη στιγμή. Αξιολύπητοι είναι οι πετυχημένοι που υποφέρουν στη φτώχεια των κατορθωμάτων τους. Και έχουν ανάγκη από τη βοήθεια του φτωχού Λαζάρου, για να δροσιστούν. Να μην ξεχνάς κανένα θλιμμένος, γιατί είναι ιερό πρόσωπο. Ούτε κανέναν χαρούμενο, γιατί έχει ανάγκη συμπαραστάσεως. Λυπάσαι τους πετυχημένους και κενού περιεχομένου. Και ζηλεύεις τους καρφωμένους σε σταυρούς δοκιμασιών, που μυστικά δέχτηκαν την αγαλλίασι που κάνει την κόλασι παράδεισο. Μέσα στον άνθρωπο υπνώττει μια δύναμι ακατάβλητη που είναι έτοιμη να εκραγή και να αναπτυχθή απεριόριστα, όταν θιχτή από την οποιαδήποτε αφορμή» (σ. 55).

Και όλα γίνονται πλησίον, προσφορά, αγάπη ως καρπός του Χριστού. «Βρίσκεις τα πάντα προσφέροντάς τα στους άλλους, για να χαρούν τη ζωή τους, να ανθίση το δέντρο τους, να δέσουν τον καρπό τους, να παίξουν σαν παιδιά. Να γίνουν πτώμα στο παιχνίδι. Να τους πάρη ο ύπνος, χωρίς να το καταλάβουν. Να ξυπνήσουν ανανεωμένοι. Να συνεχίσουν τον αγώνα. Να βρίσκουν τα πολλά στα λίγα και το παν στο τίποτε, που είναι γεμάτο αγαλλίασι προσφερόμενο στον Ένα προς τον οποίο όλοι πορευόμαστε και εκείνος είναι ο πάντοτε ερχόμενος. Πάντα λάμπει η χαρά της αφίξεως και η συγκίνησι της αναχωρίσεως. Διά της απωλείας βρίσκομε. Και διά της ευρέσεως παίρνομε δύναμι για νέα πορεία. Να μπορέσωμε όλοι εν αγάπη και ελευθερία να απολαύσωμε τον προσφερόμενο Παράδεισο της Θείας Λειτουργίας όπου ο ει ς και μόνος Αρχιερεύς είναι ο προσφέρων και προσφερόμενος. Σπάει τα κλείθρα της φθοράς και τις πόρτες της φυλακής. Σταματά τον φαύλο κύκλο οδόντα αντί οδόντος. Εισάγει την καινή πολιτεία της αγάπης και της θεώσεως» (σ. 63)

Και όλη η ζωή μας μοιάζει με μια πορεία προς Εμμαούς, όπου μαζί μας είναι ο Χριστός. «Στην αρχή μπαίνει στην παρέα απρόσκλητος. Στο τέλος τον παραβιάζουν να μείνη μαζί τους, ως απαραίτητος. Όταν είναι μαζί τους, τον αγνοούν. Όταν γίνεται άφαντος τον γνωρίζουν. Καταργούνται οι χωρισμοί. Μένει μαζί τους γιατί τον ζητούν. Τους παίρνει μαζί του, γιατί τους αγαπά. Θέλει να βρίσκωνται όπου είναι ο ίδιος, για να βλέπουν τη δόξα του…Δεν χωρίζεται πια η παρουσία από την απουσία. Τα πάντα γεμίζουν με φως. Συνεχίζεται ασταμάτητα η συνοδοιπορία στα πορρωτέρω, που είναι ίδιος ο Χριστός» (σσ. 110-111)

Και μας αφήνει με τη γραφίδα του μια μοναδικής σημασίας παρακαταθήκη: «Τα πράγματα προχωρούν καλά μόνα τους. Πίσω από τα μόνα τους κρύβεται ο ποιών θαυμάσια μόνος. Μακάριος ο άνθρωπος που θα βρει το μυστικό της ζωής. Μια πληγή κλείνει μόνη της, και μια πηγή ανοίγει εκεί που δεν το περιμένεις. Όλα επικυρώνουν τον δυναμισμό της ζωής, και γκρεμίζουν τα είδωλα των φαντασιώσεων. Η ευπρέπεια της ταπεινώσεως δεν είναι εκ του κόσμου τούτου και ομορφαίνει τη ζωή όλου του κόσμου. Χαρίζεται στους συντετριμμένους και ταπεινούς που βλέπουν όλους τους άλλους καλούς και αγίους, ενώ τον εαυτό τους θεωρούν ακάθαρτο που μολύνει το περιβάλλον. Φανερώνουν τα κεκρυμμένα της αγάπης του Θεού και το κάλλος της  δημιουργίας. Δεν ταράζονται ποτέ, αλλά τρέφονται από τα δεινά της ζωής που δεν τελειώνουν» (σσ. 136-137).

Μακάρι να μας αξιώνει ο Θεός, μαζί με τον γέροντα π. Βασίλειο Γοντικάκη, να ζούμε το «αν αυθόρμητα καταλήξης στο δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν, σου χαρίζονται τα ανθρωπίνως ανέφικτα που σώζουν τον κόσμο» (σ. 143). Να αξιωθούμε να ζήσουμε τον Χριστό ως τη σωτηρία μας: «στο σύντομο ταξίδι της ζωής γνωρίζεις την αιωνιότητα της αγάπης. Όλα τελειώνουν, όπως φαίνονται. Και τίποτε αληθινό δεν χάνεται, μόνο αναλαμβάνεται. Ούτε η Οδύσσεια τελειώνει (μόνο μεταμορφώνεται). Ούτε η Ιθάκη έχει όρια (μόνο διαστέλλεται). Έτσι, μπαίνοντας στον δρόμο που είναι ο ίδιος ο Θεάνθρωπος, δεν τελειώνει η πορεία, ούτε η έκπληξι, που είναι μια ατελεύτητη άφιξι στο νυν πάντα πεπλήρωται φωτός» (σ. 158). Της Αναστάσεως και της Αγάπης.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

23 Αυγούστου 2024